เป็นอีกหนึ่งที่พึ่งทางใจของชาวตราด ตั้งอยู่ใจกลางเมือง เป็นศูนย์รวมจิตใจของทั้งคนไทยและคนไทยเชื้อสายจีนที่อาศัยอยู่ในจังหวัดมาแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน โดยมีเรื่องเล่าสืบต่อกันมาว่า การตั้งเสาหลักเมืองอยู่ในช่วงเดียวกับการสร้างวัดโยธานิมิต เมื่อครั้งที่สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช เสด็จมาเพื่อรวบรวมกำลังพลกอบกู้เอกราชที่จังหวัดตราด พระองค์ได้โปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นตามความเชื่อแบบจีนเพื่อให้ปกป้องคุ้มครองเมืองตราดให้รอดพ้นจากภัยอันตราย ชาวเมืองอยู่เย็นเป็นสุข ดังนั้น ศาลหลักเมืองจึงเป็นดั่งศูนย์กลางเชื่อมความสัมพันธ์ไทย - จีน ในวันขึ้น 6 ค่ำ เดือน 6 ของทุกปี จะมีงานฉลองที่เรียกว่า “วันงานพลีเมือง” หรือที่ชาวจีนเรียกว่า “วันเซี่ยกงแซยิด” หมายถึง วันเกิดเจ้าพ่อหลักเมือง ซึ่งจะมีพิธีทำบุญตักบาตรแบบไทย และมีงานประจำปีศาลปุงเถ้าม้าแบบจีน ช่วงก่อนและหลังตรุษจีน 1 เดือน ในอดีตเคยมีเรื่องน่ามหัศจรรย์ของหลักเมืองตราด ในสมัยที่ตกอยู่ใต้อำนาจของฝรั่งเศสนั้น ชาวฝรั่งเศสสังเกตเห็นชาวเมืองตราดต่างพากันมากราบไหว้หลักเมืองอยู่เป็นประจำ จึงให้คนถอนเสาหลักเมืองทิ้ง แต่ถอนเท่าไหร่ก็ถอนไม่ขึ้น ขุดเท่าไหร่ก็ขุดไม่ได้ แม้จะดึงเสาหลักเมืองด้วยแรงช้างสาร ก็ไม่สามารถดึงขึ้นมาได้ ซึ่งน่าอัศจรรย์ใจยิ่งนัก ต่อมาในภายหลังชาวเมืองตราดจึงได้ทำการบูรณะหลักเมืองนี้ให้อยู่ในสภาพดี และเป็นที่สักการะบูชาของชาวเมืองเสมอมา (1 ถนน หลักเมือง ตำบล บางพระ อำเภอเมืองตราด ตราด 23000)

ตั้งอยู่ตำบลบางพระ อำเภอเมืองตราด จังหวัดตราด พิพิธภัณฑ์แห่งนี้จัดขึ้นเพื่อเป็นแหล่งเรียนรู้ทางประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม และวิถีชีวิตของคนเมืองตราด โดยใช้อาคารศาลากลางจังหวัดหลังเดิมที่สร้างขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 6 ลักษณะเป็นอาคารสถาปัตยกรรมอาณานิคม สร้างเป็นเรือนไม้ เสาปูน ยกพื้นใต้ถุนสูง หลังคาทรงปั้นหยา และเมื่อปี พ.ศ. 2547 อาคารถูกไฟไหม้เสียหาย จึงได้มีการบูรณะซ่อมแซมอาคารตามรูปแบบเดิมและจัดทำเป็นพิพิธภัณฑ์

ภายในวัดมีอุโบสถสำคัญที่ประดิษฐาน “พระพุทธรูปหยกขาว” ทรงเครื่องจักรพรรดิ เป็นพระพุทธรูปหยกขาวที่องค์ใหญ่ที่สุดในภาคตะวันออก สร้างสรรค์ไว้อย่างวิจิตรงดงาม มีภาพวาดจิตรกรรมฝาผนังบอกเล่าพุทธประวัติด้วยฝีมือช่างชาวตราด นอกจากนี้ ยังมี “วิหารหลวงพ่อไม้” ซึ่งเป็นอุโบสถหลังเก่า ภายในประดิษฐานหลวงพ่อไม้ อายุราว 160 ปี เป็นพระพุทธรูปที่ชาวบ้านท่าโสมให้ความเคารพศรัทธา

ชุมชนแห่งนี้มีความงดงามของความเป็นพหุวัฒนธรรม “สองศาสนา สามวัฒนธรรม” มีการอยู่ร่วมกันของสองศาสนา คือ ศาสนาพุทธ และศาสนาอิสลาม และสามวัฒนธรรม คือ ชาวไทยพุทธ ชาวไทยมุสลิม และชาวไทยเชื้อสายจีน นับว่าเป็นชุมชนสันติอีกหนึ่งชุมชนท่องเที่ยวที่มีเอกลักษณ์ที่ชัดเจน มีความร่วมมือร่วมใจของคนในชุมชนที่เข้มแข็ง ระหว่างบ้าน ศาสนา โรงเรียน และหน่วยงานราชการ จึงทำให้การท่องเที่ยวในชุมชนแห่งนี้มีการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง เป็นที่กล่าวขานในหมู่นักท่องเที่ยวที่หลงใหล ในการเข้ามาสัมผัสวิถีชีวิตของคนในชุมชน

หรือเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า “วัดปลายคลอง” เป็นวัดที่เก่าแก่ที่สุดในจังหวัดตราด สร้างขึ้นในสมัยกรุงศรีอยุธยา ประมาณปี พ.ศ. 2195 ราวรัชสมัยพระเจ้าปราสาททอง ก่อนที่จะสร้างวัดแห่งนี้ “หลวงเมือง” ผู้คิดสร้างวัด ได้ร่วมมือกับชาวบ้านเสาะหาพื้นที่ โดยสำรวจเรื่อยมาจนถึงบริเวณนี้ (ที่สร้างวัดในปัจจุบัน) ต่างพากันได้กลิ่นดอกไม้หอมตลบอลอวล แต่หาต้นไม้แหล่งกำเนิดกลิ่นไม่พบ จึงตกลงปลงใจสร้างวัดในบริเวณนี้ เพราะเชื่อว่านี่คือนิมิตหมายอันดี และพื้นที่สร้างวัดก็ตั้งอยู่บนเนิน เมื่อสร้างวัดขึ้นมาจะดูโดดเด่นเป็นสง่า จึงได้สร้างวัดขึ้นมาพร้อมกับตั้งชื่อว่า “วัดบุปผาราม” ที่หมายถึงสวนดอกไม้ หรืออารามแห่งดอกไม้

ตั้งอยู่ในตัวเมืองตราด เป็นศาสนสถานที่สำคัญของชาวคริสต์ อีกแห่งหนึ่ง ที่สามารถเยี่ยมชมความสวยงามของศิลปะแบบโกธิค ซึ่งมีความโดดเด่นของการตกแต่งกระจกสีบานหน้าต่าง และรูปทรงสถาปัตยกรรมของชาวยุโรปไว้อย่างงดงาม สามารถรองรับผู้เข้าร่วมประกอบพิธีกรรมได้เป็นจำนวนมาก

หรือเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า “วัดโบสถ์” ตั้งอยู่ใกล้กับศาลเจ้าพ่อหลักเมืองตราด เป็นวัดเก่าแก่วัดหนึ่งของจังหวัดตราด ซึ่งมีฐานะเป็นพระอารามหลวง วัดแห่งนี้มีความสำคัญต่อความทรงจำของคนในจังหวัดตราด และเชื่อกันว่าเป็นที่ประทับพักแรมของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชเมื่อครั้งทรงยกทัพมาเมืองตราด อีกทั้งยังเคยเป็นสถานที่ถือน้ำพิพัฒน์สัตยามาจนถึงสมัยรัชกาลที่ 3 ด้วย